
Obrzęk limfatyczny powstaje na skutek nagromadzenia w tkance płynu o dużej zawartości białka. Płyn limfatyczny (chłonka, limfa, łac. lympha = czysta woda) nie może być odprowadzany przez uszkodzony układ limfatyczny w wystarczającym stopniu i następuje jego zastój. Obrzęk limfatyczny może w zasadzie występować we wszystkich regionach ciała, jednak w większości przypadków dotyczy nóg.
Aby zilustrować różnice pomiędzy obrzękiem limfatycznym a obrzękiem lipidowym, zestawiliśmy najważniejsze kryteria różnicujące.
OBRZĘK LIMFATYCZNY | OBRZĘK LIPIDOWY | |
Występowanie obrzęku | asymetryczny | symetryczny |
Bolesna wrażliwość na ucisk | nie | tak |
Siniaki (krwiaki) | nie | tak |
Róża przyranna (łac. erysipelas) | często | nie |
Opuchlizna na grzbiecie stopy lub dłoni | tak | nie |
Ważne: Taka autodiagnoza nie zastąpi wizyty u specjalisty. Wizyta u specjalisty jest niezbędna dla uzyskania prawidłowej diagnozy.
W przypadku obrzęku limfatycznego często nie występują dolegliwości bólowe, jednak pojawia się silna opuchlizna z uczuciem napięcia w dotkniętych chorobą obszarach ciała, co prowadzi do dużego ograniczenia ruchu i dalszych powikłań. Obrzęk limfatyczny dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przy czym choroba częściej dotyka kobiety.
Najczęstszą przyczyną obrzęku limfatycznego są przebyte choroby, takie jak np. nowotwór piersi u kobiet. Znacznie rzadziej występują wrodzone predyspozycje (np. zbyt mała liczba naczyń limfatycznych). Obrzęk limfatyczny nie pojawia się bezpośrednio po operacji w obrębie układu limfatycznego. Często dzieje się to dopiero wiele lat później, czyli z ogromnym opóźnieniem.
Może się więc zdarzyć, że choroba nie od razu zostanie rozpoznana jako obrzęk limfatyczny (stadium 0). W czasie, który upływa bez stosowania odpowiedniej terapii, stan obrzęku limfatycznego może się pogorszyć i utrudnić późniejsze leczenie.
Ze względu na przyczyny wyróżnia się dwie postacie obrzęku limfatycznego
Pierwotny obrzęk limfatyczny
Pierwotny obrzęk limfatyczny może się pojawić bezpośrednio po urodzeniu lub na dowolnym etapie życia. Przyczynami mogą być:
Wtórny obrzęk limfatyczny
Wtórny obrzęk limfatyczny występuje znacznie częściej niż pierwotny obrzęk limfatyczny. U jego podłoża zawsze leży wcześniejsza przyczyna, która doprowadziła do upośledzenia funkcji lub uszkodzenia układu limfatycznego. Wtórny obrzęk limfatyczny może się pojawić na każdej części ciała i może mieć wiele różnych przyczyn. Mogą to być na przykład:
Oprócz pierwotnych i wtórnych form obrzęku limfatycznego mogą wystąpić również następujące mieszane formy obrzęku:
Obrzęk żylno-limfatyczny
Obrzęk żylno-limfatyczny występuje niemal wyłącznie w obrębie nóg. Jest on konsekwencją choroby flebologicznej, czyli choroby układu naczyń żylnych. Obrzęk żylno-limfatyczny może być spowodowany żylakami, ale również np. zakrzepicą. Jeśli obrzęk, który powstał w wyniku choroby żył (obrzęk żylny), nie będzie leczony, może doprowadzić do trwałego przeciążenia układu limfatycznego. Tkanka twardnieje i tworzy się obrzęk żylno-limfatyczny.
Obrzęk lipo-limfatyczny
Obrzęk lipo-limfatyczny może się rozwinąć w zaawansowanym stadium i jako powikłanie obrzęku lipidowego (objaśnienie od strony 20 niniejszej broszury). Mocno rozrastająca się tkanka tłuszczowa powoduje zwężenie naczyń limfatycznych, co ogranicza odpływ limfy, która gromadzi się w tkance. Inaczej niż w normalnym przypadku, obrzęk limfatyczny związany z lipodemią rozwija się zwykle symetrycznie.
Objawy obrzęku limfatycznego można podzielić na odczuwalne wewnętrznie i widoczne na zewnątrz. Na podstawie poniższych punktów możesz rozpoznać, czy masz obrzęk limfatyczny.
Objawy widoczne na zewnątrz
Poniższe objawy są wyraźnie widoczne w miejscach dotkniętych chorobą i mogą występować w różnym nasileniu:
Objawy odczuwalne wewnętrznie
Oprócz widocznych symptomów mogą również występować objawy czuciowe wskazujące na obrzęk limfatyczny:
Objawy widoczne na zewnątrz
Poniższe objawy są wyraźnie widoczne w miejscach dotkniętych chorobą i mogą występować w różnym nasileniu:
Objawy odczuwalne wewnętrznie
Oprócz widocznych symptomów mogą również występować objawy czuciowe wskazujące na obrzęk limfatyczny:
Jeśli zauważysz u siebie jeden lub kilka objawów obrzęku lipidowego, skontaktuj się z lekarzem specjalistą. Wczesne rozpoznanie ma pozytywny wpływ na przebieg choroby.
Przyłóż kciuk do obrzękniętej tkanki i uciskaj przez ok. 10 sekund. Zwolnij ucisk. Jeśli wgłębienie nie zniknie natychmiast, może to wskazywać na obrzęk limfatyczny.
Obrzęki limfatyczne mogą mieć cztery stadia, w zależności od stopnia nasilenia obrzęku. Stadium determinuje również formę leczenia obrzęku limfatycznego, którą należy wdrożyć niezwłocznie po rozpoznaniu, aby zapobiec powiększeniu się obrzęku lub pogorszeniu stanu zdrowia.
Stadium 0 – stadium utajone
Stadium I – spontanicznie odwracalne
Stadium II – stadium nieodwracalne samorzutnie
Stadium III – słoniowacizna
Jedyną metodą leczenia obrzęku limfatycznego, która w potwierdzony sposób przyczynia się do poprawy lub przeciwdziała pogorszeniu stanu zdrowia, jest kompleksowa fizyczna terapia przeciwobrzękowa (KTP). Obejmuje ona manualny drenaż limfatyczny (MLD), terapię uciskową dostosowaną do stadium obrzęku limfatycznego, pielęgnację skóry oraz ćwiczenia odbarczające i niezbędną inicjatywę własną pacjenta. Tylko konsekwentne kontynuowanie terapii może zapewnić redukcję obrzęku limfatycznego i trwałe utrzymanie efektu terapeutycznego.
Metody operacyjne
Wszystkie wymienione środki i metody wymagają spełnienia specjalnych warunków i wymagań oraz rozważenia korzyści i oceny ryzyka.
Zebraliśmy przydatne wskazówki, które podpowiedzą Ci, co oprócz terapii możesz zrobić dla swojego ciała w przypadku obrzęku limfatycznego. Zadbaj o dobre samopoczucie poprzez odpowiednią aktywność sportową lub zdrowe odżywianie. Dowiedz się, co najbardziej Ci pomaga i poprawia samopoczucie!
Jeśli obrzęk limfatyczny nie jest leczony lub jeśli leczenie jest niewystarczające albo nieprawidłowe, z biegiem lat mogą się rozwinąć zmiany skórne i stwardnienia tkanek. Mogą też wystąpić inne powikłania, które będą przyczyną dodatkowych problemów.
W obszarach ciała dotkniętych obrzękiem limfatycznym skóra staje się sucha i zaczyna się łuszczyć Białko, którego uszkodzony układ limfatyczny nie odprowadza w wystarczający sposób, odkłada się w tkance. Może to prowadzić do powstawania stanów zapalnych. Tworzy się nowa tkanka łączna, na skutek czego obrzęk się powiększa i twardnieje (zwłóknienia).
Ponieważ w dotkniętym chorobą obszarze ciała system immunologiczny pacjentów cierpiących na obrzęk limfatyczny nie działa prawidłowo, organizm jest bardziej podatny na infekcje bakteryjne skóry, takie jak róża przyranna (łac. erysipelas) czy grzybica skóry (mykoza). Wymagają one natychmiastowego leczenia farmakologicznego.