Zwyrodnienie stawu
Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza choroba stawów na świecie, dotykająca miliony ludzi. W Polsce cierpią na nią blisko 2 mln osób. Ponieważ choroba zwyrodnieniowa stawów jest wynikiem przewlekłego przeciążenia, zużycia chrząstki związanego z wiekiem lub wcześniejszych urazów, liczba pacjentów rośnie wraz z wiekiem.
Dowiedz się więcej tutaj…
Na czym polega zwyrodnienie stawu?
Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się w wyniku postępującego zużycia chrząstki stawowej. Chrząstka ta zwykle działa jak warstwa amortyzująca między kośćmi, umożliwiając ich płynny ruch.
W przypadku zwyrodnienia stawu chrząstka stopniowo ulega degradacji lub zostaje uszkodzona w wyniku urazu, co prowadzi do tarcia kości, bólu, ograniczenia ruchomości i sztywności.
Częste objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów mogą się różnić w zależności od części ciała i stopnia zaawansowania choroby.
- Ból stawów w trakcie oraz po obciążeniu
- Obrzęki w okolicy dotkniętego stawu
- Odczuwalne i słyszalne trzeszczenie oraz tarcie w stawach
- Bóle „rozruchowe” po okresie odpoczynku
- Ograniczenia ruchowe
- Sztywność stawów
- Deformacje
Przebieg objawów choroby zwyrodnieniowej stawów
Na początku pierwsze objawy artrozy często pojawiają się po dłuższych okresach odpoczynku lub rano po przebudzeniu. Do objawów należą ból i uczucie sztywności w dotkniętych stawach, które po pewnym czasie ruchu mogą ulec złagodzeniu. Ponadto ból może występować po intensywnym wysiłku fizycznym lub aktywności ruchowej.
Wraz z postępem choroby ból nasila się i może występować nawet przy niewielkim obciążeniu lub w spoczynku. Pacjenci często opisują tępy, głęboko osadzony ból, który pogarsza się podczas ruchu. Dodatkowo może pojawić się uczucie niestabilności, obrzęk, ograniczenie ruchomości oraz tarcie lub trzeszczenie w stawie.
W zaawansowanym stadium choroby zwyrodnieniowej może dojść do całkowitego zniszczenia chrząstki stawowej, a także widocznych deformacji i zniekształceń stawu. Ból często pojawia się również w nocy i może zaburzać sen. Towarzyszy temu często:
znaczny spadek siły mięśniowej, znaczne ograniczenie ruchomości i funkcjonalności stawu.
Najczęstsze rodzaje choroby zwyrodnieniowej stawów
Zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza)
Staw kolanowy składa się z trzech części. W związku z tym wyróżnia się trzy rodzaje lub formy gonartrozy. Gonartroza przyśrodkowa dotyczy chrząstki stawowej po wewnętrznej stronie kolana. Choroba zwyrodnieniowa rzepki dotyczy objawów zużycia rzepki i „łożyska ślizgowego” rzepki. O gonartrozie bocznej mowa w przypadku zużycia rzepki po stronie zewnętrznej stawu kolanowego.
Artroza rzepki (retropatellar arthrosis)
Jednym z rodzajów gonartrozy jest artroza rzepki, która powoduje zużycie chrząstki oraz „łożyska ślizgowego” rzepki. Powstają one w wyniku zużycia chrząstki pod rzepką. Początkowo ból często pojawia się podczas obciążenia, a później również w pozycji spoczynkowej.
Artroza nadgarstka (artroza stawu promieniowo-nadgarstkowego)
W przypadku tej postaci choroby zwyrodnieniowej stawów pełniąca funkcję ochronną warstwa chrząstki w nadgarstku ulega zniszczeniu na skutek zużycia, co sprawia, że kości ocierają się o siebie. Ból pojawia się najczęściej rano i zwykle nieco ustępuje po rozruszaniu.
Choroba zwyrodnieniowa stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka (rizartroza)
W przypadku artrozy stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka dochodzi do zużycia chrząstki stawowej między kością czworoboczną większą (trapezium) a pierwszą kością śródręcza kciuka.
Artroza stawu skokowego
Artroza stawu skokowego dotyczy górnego stawu skokowego i rozwija się w wyniku zużycia chrząstki, która chroni kości w obrębie stawu. Dotknięte osoby często cierpią na ból i uczucie sztywności w stawie, zwłaszcza po dłuższym odpoczynku lub obciążeniu.
Artroza stawu łokciowego
Artroza stawu łokciowego rozwija się w wyniku zużycia chrząstki, która chroni kości w obrębie stawu. Osoby dotknięte tą chorobą często odczuwają ból i sztywność w łokciu, zwłaszcza podczas wykonywania ruchów takich jak zginanie lub rozciąganie ramienia.
Przyczyny zwyrodnienia stawu
Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do uszkodzenia chrząstki stawowej. Ponadto wcześniejsze urazy i choroby mogą zwiększać ryzyko rozwoju zwyrodnienia stawu.
- Zużycie: Stopniowe zużycie chrząstki stawowej
- Wiek: Zmniejszona zdolność regeneracji chrząstki stawowej wraz z upływem lat
- Przeciążenie: Powtarzające się ruchy, intensywne obciążenie w pracy lub podczas uprawiania sportu
- Wady postawy: Jednostronne obciążenie prowadzące do nadmiernego zużycia chrząstki
- Brak aktywności fizycznej: Niedostateczne ukrwienie i odżywienie chrząstki stawowej.
- Nadwaga: Zwiększony nacisk na kolana i stawy biodrowe
- Czynniki genetyczne: np. wrodzone nieprawidłowości w budowie chrząstki
- Urazy ścięgien: Dysproporcje wynikające z zerwania więzadeł, uszkodzeń łąkotek lub złamań kości
- Utrzymujące się stany zapalne: Procesy zapalne prowadzące do uszkodzenia chrząstki stawowej
Profilaktyka: Dowiedz się, jak spowolnić postęp choroby zwyrodnieniowej stawów.
Najważniejszym środkiem zapobiegawczym w leczeniu artrozy jest regularny wysiłek fizyczny. Aktywność fizyczna sprzyja zaopatrzeniu chrząstki stawowej w niezbędne substancje odżywcze oraz wspiera jej regenerację. W związku z tym szczególnie polecane są formy ruchu odciążające stawy, takie jak pływanie lub jazda na rowerze.
Należy unikać ruchów jednostronnych, nadmiernych obciążeń, błędnych wzorców ruchu oraz gwałtownych wstrząsów. W wielu przypadkach odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą pomóc skorygować niewłaściwe obciążenie stawu i wzmocnić stabilizujące mięśnie.
Ponieważ nadwaga dodatkowo obciąża stawy, należy dążyć do osiągnięcia prawidłowej masy ciała. Zaleca się zachowanie zbilansowanej diety bogatej w odpowiednią ilość witamin i minerałów w celu zapewnienia optymalnego zaopatrzenia chrząstki stawowej w substancje odżywcze.
Terapia i leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów polega na łagodzeniu bólu, spowolnieniu postępu choroby oraz utrzymaniu lub poprawie ruchomości stawów. Indywidualne podejście do terapii jest kluczowe – metody leczenia należy dostosować do specyficznych potrzeb pacjenta. Zaleca się konsultację z lekarzem w celu ustalenia indywidualnego planu leczenia.
Leczenie zachowawcze choroby zwyrodnieniowej stawów
Leki: Leki przeciwbólowe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) łagodzące ból i stany zapalne (zgodnie z zaleceniami personelu medycznego).
Fizjoterapia: Ćwiczenia w celu prawidłowego ustawienia anatomicznego, unikanie niezdrowego obciążenia, wzmocnienie mięśni stabilizujących oraz poprawy ruchomości stawów
Ortezy i stabilizatory miękkie: W ciężkich przypadkach ortezy mogą służyć do tymczasowego unieruchomienia stawu. Aby przywrócić mobilność bez bólu stosuje się stabilizatory miękkie. Odciążają one stawy i wspomagają proces regeneracji oraz leczenia.
Zmiana diety: Zbilansowana dieta bogata w produkty o działaniu przeciwzapalnym pomaga zmniejszyć objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Leczenie inwazyjne artrozy:
Iniekcje:
Zastrzyki z kwasu hialuronowego, osocza bogatopłytkowego, komórek macierzystych lub kortyzonu mogą być bezpośrednio podawane do stawu w celu złagodzenia bólu i poprawy ruchomości.
Zabiegi operacyjne:
Na zaawansowanym etapie choroby konieczne mogą być zabiegi chirurgiczne, takie jak korekta osiowa kości (osteotomia korekcyjna) lub wszczepienie endoprotezy stawu kolanowego.
Przeszczep chrząstki (autologiczny przeszczep chondrocytów):
W tej metodzie leczenia pobiera się komórki chrzęstne pacjenta, które następnie namnaża się w warunkach laboratoryjnych w specjalnym roztworze odżywczym. Po zakończeniu procesu namnażania komórki chrzęstne są ponownie wprowadzane w miejsce ubytku chrząstki, aby przywrócić funkcję stawu.
Gonartroza
Gonartroza, czy inaczej zwyrodnienie stawu kolanowego, to zużywanie się struktur chrzęstnych w stawie kolanowym.
